Բարև՛, ես Արսենն եմ։ Սովորում եմ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի Միջին դպրոցում։ Սովորում եմ 6-3 դասարանում։ Շատ եմ սիրում ճամփորդել, խաղալ ընկերներիս հետ և նոր բաներ ուսումնասիրել։
Ահա ես՝
Բարև՛, ես Արսենն եմ։ Սովորում եմ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի Միջին դպրոցում։ Սովորում եմ 6-3 դասարանում։ Շատ եմ սիրում ճամփորդել, խաղալ ընկերներիս հետ և նոր բաներ ուսումնասիրել։
Ահա ես՝
1. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծերում տրված բառերից կազմված համապատասխան գոյականներով:
Շախմատում մի կանոն կա. չի թույլատրվում վերցնել …ին (թագ-թագավոր): Մի անգամ այդ կանոնը Ֆրանսիայի Լյուդովիկոս Վեցերորդ արքային փրկեց անխուսափելի …ից (կործանել-կործանումից):
Մի մարտի ժամանակ ֆրանսիական զորքերը … (պարտվել-պարտություն) կրեցին անգլիացիներից: Ինքը՝ Լյուդովիկոսը, ընկել էր անգլիացի զինվորների … (շրջապատել-շրջապատման) մեջ: Լսվեց հաղթող զինվորներից մեկի …ը (բացականչել-բացականչությունը)՝ արքային վերցրի՜նք: Բայց … (թագ-թագավորը) իրեն չկորցրեց և ի պատասխան գոռաց.
— Մի՞թե չգիտես, որ նույնիսկ շախմատում արքային չեն վերցնում: Զարմացած զինվորները մի պահ ետ քաշվեցին, և արքան ճեղքեց …ը (շրջապատել-շրջապատումը):
2. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծերում տրված բառերից կազմված համապատասխան գոյականներով:
Լաբիրինթոս նշանակում է խճճված դրություն, որից դուրս գալը կապված է …ների (դժվար-դժվարություների) հետ: Հին հույները, եգիպտացիներն ու հռոմեացիները լաբիրինթոս անվանում էին այն …ները (կառուցել-կառույցները), որոնք ունեին բազմաթիվ խճճված սենյակներ ու …ներ (անցնել-անցումները):
Ըստ հունական … (ավանդել-ավանդության)՝ հրաշագործ (արվեստների գիտակ-արվեստագետ) Դեդալոսը մի այնպիսի լաբիրինթոս է կառուցում Կրետե կղզում, որտեղ մտնողն այլևս … (ելնել-ելք) չի գտնում: Այդ լաբիրինթոսում Կրետեի Մինոս …ը (թագ-թագավորը) բանտարկում է մարդու գլուխ և ցուլի մարմին ունեցող ահռելի Մինոտավրոսին:
3. Ընդգծված բառերը բառարանի օգնությամբ փոխարինիր համապատասխան հոմանիշներով:
Աղթամար կղզին, որը հայտնի է հին-հինավուրց հիշատակարաններով, տարածվում է Վանա լճի հարավարևելյան մասում: Կանաչ-զմրուխտ կղզին, խոշոր-մեծ կետ ձկան տեսքով երկարում է հարավից հյուսիս` պոչն ու մեծ-հսկա գլուխը դեպի վեր երկարած:
Հայաստան աշխարհը հայտնի է իր հին-հինավուրց ու զարմանահրաշ-սքանչելի վայրերով:
Պատանին թախծալի-թխրալի հայացքը լեռնային գետակի զուլալ-պարզ ջրերին ուղղեց:
Այգաբացին-առավոտյան լսվում էր թռչունների անուշ-հաճելի դայլայլը:
Գիշերն իր մութ-խավար թևերն է փռել-տարածել:
Կայտառ-աշխույժ մի աղջիկ է ընկերուհիս:
ВСЕ ЛЮБЯТ ФУТБОЛ!
КТО ВИНОВАТ?
Ровно в семь часов зазвонил будильник, но мальчик не проснулся.
– Опять опаздывает в школу, – с доса՛дой сказал будильник. И,
обращаясь к футбольному мячу, добавил: – Это всё ты виноват, бездельник.
Из-за тебя он позавчера получил две двойки, а вчера только сел за уроки,
как ты попался ему на глаза, и он , позабыв уроки, схватил тебя, выбежал во
двор и гонял тебя с друзьями до самого вечера. У кого же после этого
останутся силы учить уроки? Он всегда слушался меня, пока не появился
ты, и всё переменилось: в дневнике у него полно двоек, он перестал читать
свои самые любимые книги.
– Перестань ругать меня, – ответил мяч, – сам знаю, что я виноват, а
потому решил убежать. Он и меня не жалеет. Вчера так ударил, что я разбил
окно соседки, и она грозилась разорвать меня на куски.
Когда в тот день мальчик вернулся из школы, он взял футбольный мяч и
вышел во двор. Прибежали и другие мальчики, и игра началась.
Бедный мяч устал. Его гоняли четыре часа. «Как только подвернётся
удобный случай, убегу», – решил мяч. И вот настал удобный момент.
Сильным ударом он был переброшен в соседний двор. Мяч покатился в
сара՛й и притаи՛лся в тёмном углу.
Так пролежал футбольный мяч несколько дней в сарае, пока однажды в
сарай не зашёл незнакомый мальчик и не увидел футбольный мяч. Он
взял его, понёс домой и положил на письменный стол, где стояли часы будильник.
– Ах, беда, беда, – сказал мяч.
– В чём дело? – заинтересовались часы.
– Пропал ваш ученик! Тот, у кого я живу, перестаёт обращать внимание
на часы, опаздывает в школу, не учит уроков.
Однако на следующий день, когда мальчик вернулся из школы, он, не
обратив внимания на мяч, завёл часы и стал учить уроки. Когда уроки были
выучены, он сел за чтение, и только после этого взял мяч и спустился во
двор. Играл он недолго.
Через час он вернулся, поужинал и заснул.
Утром, как только зазвенел будильник, мальчик быстро вскочил, умылся,
сделал зарядку и пошёл в школу. А из школы вернулся весёлый, с пятёрками
в дневнике.
Футбольный мяч задумался: «Почему же тот будильник назвал меня
бездельником и вре՛дным? Выходит, мальчик сам виноват в том, что
получал двойки. Оказывается, дело не во мне, а в самом мальчике».
– Значит, я ни в чём не виноват! – радостно воскликнул мяч.
По Г. Филоян
доса՛да – սրտնեղություն сара՛й – ցախանոց
притаи՛ться – спря՛таться вре՛дный – վնասակար
2. Найдите в тексте антонимы данных слов.
Работяга, хвалить, войти, прибежать, проснуться, закончиться, слабый,
светлый, грустно.
3. Дополните предложения словами из текста.
4. Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
5. Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
6. Охарактеризуйте двух мальчиков. Почему один мальчик учится плохо,
а другой – хорошо? Как вы думаете, что скажет мальчику его мама,
когда узнает, что у него в дневнике много двоек? Разыграйте диалог.
Как ты мог… ; Как тебе не стыдно… ; Мне приходится краснеть из-за тебя… ;
Неужели ты не понимаешь, что… ; Я не виноват, … ; Я больше не буду… ; Мне
очень жаль, что так получилось; Это больше не повторится.
УРОК 2
1 . Какие футбольные клубы вы знаете? За какие болеете? Кто ваш
любимый футболист? Приходилось ли вам смотреть футбольный матч
на стадионе?
2 . Составьте рассказ «На стадионе». Вам помогут следующие слова и
словосочетания: решили пойти на стадион, пришли вовремя, заняли
места, любители футбола, полные трибуны, интересный матч, упорная
борьба, матч закончился со счётом, забил гол, вратарь.
3 . Прочитайте текст. Скажите, почему болельщики (երկրպագուներ) так
любят футбол.
ЗА ЧТО МЫ ЛЮБИМ ФУТБОЛ?
Современный футбол начинает свою историю в XII веке в Англии. Тогда
в футбол играли на рыночных площадях и улицах. Играли с утра и до
вечера. Количество игроков могло превышать сто человек. Можно было
играть руками и ногами, разрешалось хватать игрока, владеющего мячом,
сбивать его с ног. Французский путешественник Гастон де Фуа, наблюдая
за игрой в футбол, воскликнул: «Если англичане называют это игрой, то,
что же они называют дракой?!»
Король Эдуард II в 1313 году запретил играть в футбол в городе. Играть
стали за городом.
В 1389 году король Ричард II установил самые суровые наказания и даже
сме՛ртную казнь за игру в футбол.
Но, несмотря на запреты, народ продолжал играть в футбол. И через
двести лет запрет отменили. Народ сумел защитить свою любимую игру.
Кто придумал футбол? В футбол играли ещё в Древнем Египте. Учёные
нашли не только изображения людей, играющих в мяч, но и сами мячи. В
футбол играли и в Древнем Риме для тренировки воинов, и в Древней Греции.
Но именно в Англии футбол получил своё название, и поэтому Англия
считается родиной футбола. Забавно, что это название игра получила в
приказе короля Эдуарда III о её запрете.
Победа в футболе определяется не только техникой и мастерством.
Сила воли и желание победить становятся решающими.
По материалам интернета.
1.Когда начинается история футбола? 2. Как раньше в Англии играли в
футбол? 3. Что случилось, когда король Эдуард II запретил играть в футбол в
городе? 4. Почему запрет на футбол отменили? 5. В какой стране придумали
футбол? 6. Почему Англия считается родиной футбола ?
ИНТЕРЕСНЫЕ ФАКТЫ О ФУТБОЛЕ
Футбол — самый популярный вид спорта в мире. В него играют более 250 миллионов человек в более чем 200 странах!
Первый футбольный мяч был сделан из свиного пузыря. Представляете, как он подпрыгивал?
Самый длинный футбольный матч длился более 7 дней. Да, вы правильно прочитали! Он проходил в Англии в 1883 году и закончился со счетом 25-0.
Самый молодой игрок, когда-либо забивший гол в чемпионате мира по футболу, был ему всего 17 лет. Его звали Пеле, и он стал легендой футбола!
Самый быстрый гол в истории чемпионата мира по футболу был забит всего через 10,8 секунд. Это было так быстро, что некоторые зрители даже не успели сесть!
2 . Это случилось в начале 60-х годов после футбольного матча в Порту-Алегри (Бразилия). Возбужденные зрители выскочили на поле стадиона и направились к арбитру. Перепугавшийся судья изо всех сил пустился в раздевалку. Не остановившись перед этим препятствием, болельщики взломали дверь. Судья забился в угол и в полуобморочном состоянии дожидался страшной участи. Однако, как оказалось, зрители просто хотели… поблагодарить его за отличное судейство.
3. ФИФА обгоняет Международный олимпийский комитет и ООН по количеству членов. На данный момент в ФИФА 208 членов и это больше, чем в Международном олимпийском комитете и ООН на 3 и 16 соответственно.
4 . FIFA образовали восемь государств: Голландия, Швейцария, Дания, Бельгия, Франция, Швеция, Испания и Германия. Одни только немцы не явились на столь важную встречу, а свое решение передали по телеграфу. ЮАР был первым членом ФИФА не из Старого света.
5 . По правилам до 1912 года вратари имели право брать мяч в руки на всей своей половине, были случаи, когда они забивали гол руками. Первые официальные правила футбола были приняты 8 декабря 1863 года в Англии. От этой даты берёт начало история футбола в мире.
6 . До середины 1960-х годов замены в футболе были запрещены, и если вратаря травмировали, его место занимал полевой игрок.
7 . До 1875 года роль перекладины на футбольных воротах играла обыкновенная верёвка, натянутая на вертикальные шесты.
8 . Впервые бутсы с шипами появились в Англии в конце XIX столетия. Раньше шипы изготавливались в основном из кожи или резины, в настоящее время — из алюминия или пластмассы.
7. “Рука Бога” — один из самых знаменитых футбольных голов в истории, забитый аргентинцем Диего Марадоной на 51-й минуте четвертьфинала чемпионата мира по футболу 1986 года против Англии. Матч состоялся 22 июня 1986 года на стадионе «Ацтека» в Мехико.
8 . Гол столетия — гол, признанный лучшим за всю историю чемпионатов мира по футболу по итогам опроса, организованного на сайте FIFA во время проведения первого мирового чемпионата XXI века. Он был забит аргентинцем Диего Марадоной на 54-й минуте четвертьфинала чемпионата мира по футболу 1986 года против Англии. Матч состоялся 22 июня 1986 года на стадионе «Ацтека» в Мехико. «Гол столетия» завершил блестящий прорыв Марадоны в штрафную английской команды, в ходе которого он обыграл шесть игроков, включая и вратаря. Всего за три минуты до этого Марадона забил крайне спорный гол, получивший название «руки Бога».
9 . Оказывается, 11-метровый удар по воротам противника назван в честь ирландского эксперта по правилам футбола Джона Пенальти, который в 1891 предложил назначать такой удар за грубую игру или игру рукой защищающейся команды в пределах ее штрафной площади.
10. В истории футбола бывали случаи поедании карточек и не только. Например, в 1983-м в Бристоле Майк Бэгли съел страницы из блокнота арбитра, на которых были записаны его нарушения. В 1989 году Фернандо д’Эрколи, игравший за итальянский клуб «Пьянта», съел красную карточку, которую рефери предъявил футболисту за грубую игру. А в 2002-м Хосе Мария Лопес Силва из фарм-клуба мадридского «Реала» укусил судью за плечо за то, что тот показал ему красную карточку.
11. Туман – настоящая напасть для английского футбола. Все поле и трибуны окутаны непроницаемой пеленой. Нападающий Джордж Одц после одной из таких игр, которая закончилась со счетом 3:3, сказал: «Я точно помню, что забил пять мячей, но не знаю, в какие ворота». Кроме того, по окончании игры судья обнаружил, что за каждую команду играло по 18 человек.
12 . В 1980 г. во время футбольного матча в румынском городе Тимишоаре между местной «Политехникой» и командой бразильского клуба «Атлетико» произошел удивительный случай. Нападающий бразильской команды на скорости ворвался в штрафную, затем вышел один на один с вратарем противника. Румынский голкипер бросился в ноги бразильцу, который подскочил и врезался головой в штангу. Конструкция не выдержала такого удара, и штанга переломилась пополам. Для ремонта ворот пришлось задержать игру на 20 минут, а вот бразилец, как ни в чем не бывало, продолжал играть.
13. В конце 70-х годов в матче мексиканских команд судья Гонсалес показал 26 красных карточек. После удаления за грубую игру нескольких игроков обе команды кинулись выяснять кто прав. Когда прения перешли во всеобщую драку, пришлось удалить всех футболистов. Тренеров, выбежавших на поле, постигла такая же участь, их выпроводили с поля.
14 . В футболе нередко случаются громкие скандалы, один из которых произошел 21 декабря 1983 года, когда состоялся матч чемпионата Европы между аутсайдером отборочного цикла сборной Мальты и командой Испании. Для того чтобы опередить лидеров группы голландцев, испанцам нужна была победа с разницей в 11 мячей. Удивлению зрителей и УЕФА не было предела, когда игра закончилась со счетом 12:1. Все были уверены в подкупе, но при изучении видеозаписей ничего не обнаружено. Вот только потом долго ходили слухи о том, что в тот год сборная Мальты встретила Рождество на одном из престижных курортов. .
15 . Футбол – это не только красивая игра, но и безудержные переживания болельщиков, которые могут выливаться в различного рода инциденты. Английские власти подсчитали ежегодный ущерб, причиняемый частному и государственному имуществу разъяренными болельщиками. Получилась немалая сумма – сорок миллионов фунтов стерлингов.
16 . Первые официальные правила футбола были приняты 8 декабря 1863 года в Англии. От этой даты берёт начало история футбола в мире.
17. Во время матча на первенство Англии между командами «Ноттингем Форест» и «Лестер Сити» снежная пурга усиливалась с каждой минутой. Видимость на поле пропала полностью. В начале второго тайма судья вынужден был прекратить встречу. Прошло минут десять, и игроки «Лестера» с удивлением заметили, что в раздевалке нет их вратаря. Тут же отправились на поиски и обнаружили его в воротах. Когда ему объяснили, что матч уже давно прерван, он заявил: «А я то удивляюсь, откуда у наших нападающих столько прыти?».
4 Completa las frases con las siguientes palabras.
sobrino. sobrina. abuela . primo. tio . mujer
1 La madre de tu madre es tu abuela.
2 El hijo de mitio es mi primo.
3 La hija de su hermano es su sobrina.
4 El hermano de mi padre es mi tio .
5 La mujer de mi hermano es la tia de mis hiios.
6 El hijo de mi hermana es mi sobrino.
1.Vivo en Caraban-chel, Madrid.
2.Miguel es su hermano pequeño.
3.El abuelo se llama Manolo.
4.El padre tiene una camion.
5.Su abuelo.
6.El abuelo de Manolito vive en la misma casa․
Ordena las frases.
1 trabaja / padre / mi / mucho-mi padre trabaja mucho.
2 beben / los /leche / ninos-los ninos beben leche.
3 /lapiz/tu / con/escribes/ ?-escribes tu con lapiz.
4 ordenador / no / en/tenqo /casa-no tengo ordenador en casa.
5 /tus/viven /donde /primos / ?-donde viven tus primos.
1.Yo tengo un coche nuevo, 2.Tu tienes perro, 3.Angel tiene un primo en America, 4.Mi hermano y yo tenemos un gato, 5.Vosotros teneis clase manana, 6.Pedro y Laura tienen una casa muy grande.
Մեծ եղբայրս՝ Հակոբը, պահում էր մի արաբական ձի, որ ծնվել էր մեր տանը և երբեք չէր տեսել արմավենի, և ոչ էլ նրա սմբակները մխրճվել էին հարավի տաք ավազներում, բայց նրա աչքերի խորությանը մեջ կար հարավային պեյզաժների ամբողջ սարսուռը, և նրա վրնջյունի մեջ մենք զգում էինք անհուն անապատների կարոտը։
Ձին, որին Հակոբը Մարան էր կոչում, սև էր, ինչպես սև սաթը, փայլուն և ողորկ, երեք ոտները սպիտակ և հավկիթաձև սպիտակը ճակատի վրա։
Մարանը սանձ չէր տեսել իր կյանքում, նա ազատորեն ման էր գալիս մեր տանը, մինչև անգամ ճաշի ժամանակ, երբ մեծ ընտանիքը բոլորվում էր մեծ սեղանի շուրջը, նա գալիս էր, դունչը հանգչեցնում էր Հակոբի ուսին և սպասում մինչև նա շաքար տար, հետո դնում էր հորս ուսին, հուսկ ապա՝ մորս։
Մայրս, անհուն բարությամբ և նոր հարսի ջինջ ժպիտով, տալիս էր վերջին շաքարը ու հրամայում նրան գնալ պարտեզ։
Մարանը, շաքարը խրտխրտացնելով, գնում էր դեպի պարտեզ, որտեղից նա մի անգամ վրնջում էր իբրև տեղեկություն, որ արդեն պարտեզում է։
Այս վրնջյունի ժամանակ եղբայրս կանգ էր առնում, մինչև անգամ պատառը դեռ բերանին չհասցրած՝ ձեռքը մնում էր օդում, հրճվանքից կարմրում էր և շշնջում․
— Սիրեմ քըզի․․․
Ամեն գիշեր Հակոբը պետք է վեր կենար, գնար Մարանի մոտ, մի անգամ նայեր, շոյեր, համբուրեր և վերադառնար անկողին։ Մարանի սենյակը (ախոռ չէր կարելի կոչել նրա գիշերած վայրը) գտնվում էր հորս և մորս սենյակի տակը։ Կեսգիշերին, հանկարծ, երբ լսվում էր Մարանի խրխինջը, մեղմ և ջինջ, հայրս ասում էր.
— Ակոբը գնաց սիրելիին քով։
Ամեն կիրակի օր Հակոբը Մարանին տանում էր հերկված դաշտը և բաց թողնում․ Մարանը քամու նման թռչում էր, սահում էր նա հերկված դաշտի վրայից, ինչպես սուրացող ալիք։
Քաղաքի երիտասարդների համար մեծագույն հաճույք էր հավաքվել դաշտը, տեսնելու Մարանի վազքը։ Մարանը հասնում էր դաշտի պռնկին, կանգ էր առնում, պայծառ աչքերով նայում հեռո՜ւն, հեռո՜ւն։ Ւ՜նչ էր երազում այդ թովիչ անասունը, ո՜վ իմանար, ապա վերադառնում էր սուրացող ալիքի նման, գալիս, կանգնում էր Հակոբի մոտ։ Հակոբի թևերը բացվում էին, փաթաթվում նրա վզին, շրթունքները մոտենում էին նրա քրտնած սև ստևներին և համբուրում։
— Գիտես քի ամպի վրայեն կթռի, — ասում էին շատերը։
Հակոբը բերում էր տուն Մարանին, Գոգոն անխախտ պատրաստած կլիներ մի թարմ ձու։ Հակոբն ամեն անգամ Մարանին դուրս տանելուց և բերելուց հետո՝ մի թարմ ձու էր խփում նրա ճակատին, ջարդում, որպեսզի չար աչքերը խափանվեին։
Հակոբի ամբողջ զբոսանքը Մարանն էր։ Երբ միջնակարգն ավարտեց, և հայրը նրան առաջարկեց գնալ բարձրագույն դպրոց՝ նա մերժեց միայն այն մտահոգությամբ, որ Մարանին չէր կարող տանել հետը Պոլիս, Պրուսա և կամ Եվրոպա։
Հակոբի ընկերները, նրա հասակակիցներն էլ տանը չէին մնում, նրանց մեջ զարթնել էր տղամարդը, որոնում էին աղջիկներ զանազան անկյուններում, դռների ճեղքերից, պատուհանների բացվածքներից, եկեղեցում, փողոցում, բաղնիսի դռան առաջ։ Նրանց խոսակցությունը կինն էր, չարշաֆի մեջ փաթաթված այդ անիմանալի, դյութական, միստիկ արարածը, որի ձայնը տակնուվրա էր անում նրանց հոգին։
Նրա հասակակիցներից շատերը պսակվեցին, երեխաներ ունեցան, իսկ Հակոբի համար ամենաերջանիկ օրն այն օրն էր, երբ պետք է գնար արոտները Մարանի հետ։ Տանում էր հետը մի վրան ու գնում արոտ։
Ուրեմն, Հակոբը ամբողջ երեք ամիս պիտի ապրեր Մարանի հետ շունչ շնչի, գիշերը պիտի քներ վրանի տակ, Մարանն էլ գլուխը կախ արած նրա գլխի վրա։ Ամբողջ օրը Մարանն ուտում էր թարմ խոտը և կշտանալուց հետո կանգնում էր արևի տակ և անվերջ երերում էր գլուխը դեպի վեր և դեպի վար, իսկ Հակոբը, նստած վրանի շվաքում՝ դիտում էր ու հրճվում։
Հակոբը ժամերով խոսում էր Մարանի հետ, հարց էր տալիս, պատասխաններ ստանում, ծիծաղում, երբեմն մտերմորեն կշտամբում նրան։
— Մարան, էսօր աղեկ կերե՞ր ես, — հարցնում էր Հակոբը։
Մարանը վրնջում էր։
— Շուտով տուն տ՚երթանք,— ասում էր Հակոբը։
Մարանը պոչը թափ էր տալիս, գլուխը երերում։
— Հը՞, չե՞ս ուզեր, կուզե՞ս շատ կենանք։
Մարանը մոտենում էր Հակոբին, կծում ֆեսը և թափ տալիս օդում։
Այսպես անվերջ խոսում էին նրանք, երկու մտերիմ ընկերների պես, ոչ մի տարաձայնություն, ոչ մի անհամություն երկու ընկերների միջև։
Երեկոները Հակոբը պառկում էր վրանի առաջ, երկնքին հառած՝ երգում էր։ Մարանը կանգնած լսում էր նրան առանց շարժվելու, այդ մշտապես անհանգիստ անասունը ոչ մի շարժում չէր փորձում, և երբ Հակոբը դադարեցնում էր երգր, Մարանը գլուխը կախում էր տխուր։
— Նորեն խա՞ղ ըսիմ քըզի համար, հա՞, Մարան, — հարցնում էր Հակոբը։
Մարանը, իբրև պատասխան, վրնջում էր ոսկեհնչյուն։
Կյանքը սավառնում էր, ինչպես անվերջ մեծաթև մի առավոտ։
Աշնան մեջերին Հակոբը և Մարանը վերադառնում էին տուն։ Հայրս և մայրս դիմավորում էին երկու ընկերներին։ Հակոբը՝ առողջ, մեծղի, հզոր, արևից եփած, ինչպես խաղողի ողկույզը, ամբողջ վրայից բուրում էր դաշտերի և կանաչների թարմ հոտը, իսկ Մարանը՝ գիրացած, աշխույժ, ավելի ու ավելի պայծառացած, վճիտացած աչքերով և ավելի ոսկեհնչյուն վրնջյունով։
Նրանք իրենց հետ տուն էին բերում հեռավոր դաշտերի թարմությունը, բերում էին իրենց հետ աստղերի ձայնը։ Երբ Մարանն արձակում էր իր առաջին խրխինջը, մեզ թվում էր, որ լուսավորվում էր մռայլ տունը, կարծես ոսկյա սալի վրա աստղեր էին ընկնում և պայթում։
Մայրս ասում էր հորս․
— Հաջի էֆենդի, կենե տունը եղավ տուն։
Տունը տուն դարձնողը Հակոբն էր և իր անասուն ընկերը, մի անբաժանելի և ամենացանկալի մասը տան, որի ձայնը կախվում էր մեր տան բոլոր պատերից, անկյուններից, առաստաղից և պարտեզի բոլոր ծառերի ճյուղերից։
Հակոբը քաշում բերում էր երեխայի օրորոցը, երեխան մեջը, դնում բակի մեջտեղը և ասում Մարանին․— Վրայեն անցիր։
Մարանը ծառս էր ելնում, խրխնջում և թեթևաբար ցատկում երեխայի օրորոցի վրայից ու վերադառնում, լիզում Հակոբի ձեռքը, իսկ Հակոբը փոխադարձ՝ համբուրում էր նրա ճակատի հավկիթաձև սպիտակը։Մեծ զվարճալիք էր մեզ համար, երբ Մարանը գնում էր ավազանի ափին, նայում ջինջ ջրի մեջ և, տեսնելով իր արտացոլումը՝ ցատկում էր, նորից նայում, էլի տեսնում, էլի վեր֊վեր ցատկոտում և վերջ ի վերջո դունչը մոտեցնում ջրին, փռշտում, որից ջուրն ալիքավորվում էր, պատկերը բեկբեկվում, և ուրախանալով, որ հաղթեց ջրի խորքում եղող ինչ֊որ անասունի, խրխնջում և վազում էր դեպի պարտեզի կեռասենիների ծառուղին, այդ ծառուղուց մի ուրիշ ծառուղի, մինչև պարտեզի մութ թավուտները։
Հակոբը, պատահեր, որ հյուր գնար մի տեղ և ստիպված լիներ երկար մնալու, կգտներ մի պահ, կծլկվեր հյուրընկալողներից, կգար տուն, Մարանին կտեսներ և նորից կգնար։ Եթե չգար, դա նշանակում էր, որ մայրս նրան խոսք տված կլիներ՝ շատ մոտիկից հսկել Մարանին, ամեն րոպե չհեռացնել նրան իր աչքերից։
Իսկ եթե պատահեր, որ Մարանին հետը տաներ (շատ անգամ էր տանում, որովհետև հաճախ Հակոբը հրավիրվում էր Մարանի հետ, մի տեսակ՝ հանդերձ ընտանյոք), Հակոբը մի ձու էր դնում նրա գավակի վրա և այդպես տանում։ Մարանը, որպեսզի ձուն չընկնի իր գավակից, քայլում էր դանդաղ, փոխում էր քայլվածքի ձևը, քայլում էր ալիքանման օրորվելով։ Փողոցում չէր լինի մի մարդ, որ կանգ չառներ և չդիտեր Մարանի այդ դժվարին խաղը։
Այսպես էին ապրում երկու ընկերները՝ Հակոբը և Մարանը։
Առաջադրանքներ:
1.Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:
Մխրճվել-մտնել,
խափանվել-խանգարվել
քով-մոտ
պեյզաժ-բնանկար
2.Հերոսների խոսքը դարձրու արևելահայերեն:
Սիրեմ քըզի․․․
Սիրում եմ քեզ։
Գիտես քի ամպի վրայեն կթռի, — ասում էին շատերը։
Գիտես, որ ամպի վրայով է թռնում-ասում էին շատերը։
— Մարան, էսօր աղեկ կերե՞ր ես, — հարցնում էր Հակոբը։
Մարան այսօր լավ սնվել ես-հարցնում է Հակոբը։
— Շուտով տուն տ՚երթանք,— ասում էր Հակոբը։
Շուտով տուն կգնանք-ասում էր Հակոբը։
— Հը՞, չե՞ս ուզեր, կուզե՞ս շատ կենանք։
Ուզում ես շատ մնանք։
— Նորեն խա՞ղ ըսիմ քըզի համար, հա՞, Մարան, — հարցնում էր Հակոբը։
Քեզ համար երգ ասեմ, տաղ ասեմ Մարան-հարցնում էր Հակոբը։
— Հաջի էֆենդի, կենե տունը եղավ տուն։
Հաջի էֆենդի այս տունը եղավ տուն։
3.Նշիր Մարանին նկարագրող ամենագեղեցիկ հատվածը:
Ձին, որին Հակոբը Մարան էր կոչում, սև էր, ինչպես սև սաթը, փայլուն և ողորկ, երեք ոտները սպիտակ և հավկիթաձև սպիտակը ճակատի վրա։
4.Պատմիր կենդանիների մասին քո վերաբերմունքի կամ քո սիրելի կենդանու մասին:
Իմ սիրելի կենդանիները շունը, կատուն և այծուկն են։
Շները մարդու ընկերներն են, որոնց հետ համատեղ երկար պատմություն կա։ Շներն տարբեր տարատեսակներ ունեն՝ մեծ ու փոքր, ճարպիկ ու դանդաղ, բարձր համբավ ունեցող և շատ խելացի։ Շներն նաև նախկինում օգտագործվել են որսի համար։
Կատուները շատ յուրահատուկ և հետաքրքիր կենդանիներ են, որոնք երկար ժամանակ համատեղ ապրում են մարդկանց հետ, բայց չնայած իրենց ընտանեկան հարաբերություններին՝ նրանք ավելի ինքնուրույն և անկախ են, քան շները։ Կատուները լավ որսորդներ են, որոնք կարող են որսալ փոքրիկ կենդանիներ, օրինակ՝ մկներին, թռչուններին կամ միջատներին։
Այծերը սոցիալական կենդանիներ են, որոնք սիրում են գտնվել խմբերով՝ լավ միջավայրում: Նրանք ավելի շատ տարածք են պահանջում, քան կարող են ներկայացնել որոշակի վայրերում։ Այծերը նախընտրում են չոր, լավ խոտածածկ տարածքներ։ Այծի կաթը համարվում է շատ առողջարար, քանի որ այն պարունակում է բարձրորակ սպիտակուցներ, վիտամիններ և միկրոէլեմենտներ։
5. Ընդգծիր համեմատությունները:
Սև էր, ինչպես սև սաթը, սահում էր նա հերկված դաշտի վրայից, ինչպես սուրացող ալիք, կյանքը սավառնում էր, ինչպես անվերջ մեծաթև մի առավոտ, Հակոբը՝ առողջ, մեծղի, հզոր, արևից եփած, ինչպես խաղողի ողկույզը։
Դասարանական աշխատանք
1․ Գտիր հարաբերությունը
ա) 3-ի և 5-ի-3:5
բ) 4-ի և 7-ի-4:7
գ) 11-ի և 20-ի -11:20
դ) 1/2-ի և 3/7-ի-1/2:3/7
2․ Հարաբերությունն արտահայտիր սովորական կոտորակի տեսքով, եթե հնարավոր է՝ կրճատիր։
ա) 8 ։ 36 =2:9
բ) 5 : 30 =1:6
գ) 7 : 21 =1:3
դ) 11 : 22 =1:2
3․ Գրիր տրված հարաբgերության հակադարձ հարաբերությունը
ա) 5/7 — 7/5
բ) 3/8 — 8/3
գ) 15/23 —23/15
դ) 37/17 —17/37
4․ 5 մետր բամբակե գործվածքից կտրեցին 3 մետրը։ Գտիր, թե գործվածքի ո՞ր մասը կտրեցին։
3:5
5. 1 ժամը օրվա ո՞ր մասն է։
1:24
6․ Անագի և պղնձի համաձուլվածքը պարունակում է 28 կգ անագ և 56 կգ պղինձ:
Ի՞նչ հարաբերությամբ են վերցված անագն ու պղինձը:
1:2
7․Յոթերորդ դասարանում կա 30 աշակերտ, որոնցից 6-ը տղա են, իսկ մնացածը՝ աղջիկ:
Որքա՞ն է տղաների թվի հարաբերությունը աղջիկների թվին:
6:24
Լրացուցիչ առաջադրանք
1․ 1 սմ-ն 1 մ-ի ո՞ր մասն է։
1:100
2․ 1 գրամը 1 կիլոգրամի ո՞ր մասն է։
1:1000
3․ Հարաբերությունն արտահայտիր սովորական կոտորակի տեսքով, եթե հնարավոր է՝ կրճատիր։
ա) 4 ։ 32 =1:8
բ) 15 : 25 =3:5
գ) 20 : 40 =1:2
դ) 100 : 50 =2:1
4․ 8 ժամում խառատը պատրաստել է 384 մանրակ։ Գտիր մանրակների քանակի հարաբերությունը դրանք պատրաստելու ժամանակին։ Ի՞նչ է ցույց տալիս այդ հարաբերությունը։
48:1
5․ Երկու թվեր հարաբերում են՝ ինչպես 5 ։ 11
Գրիր այդ թվերը, եթե դրանց գումարը հավասար է 32-ի։
5+11=16
32:16=2 (1 մաս)
2×5=10 (1 թիվ)
2×11=22 (2 թիվ)
1.Փակագծերում տրվածներից ընտրել այն բառը, որը փոխաբերական իմաստով կլրացնի գոյականին։
1. առվակ (կարկաչուն, մոլորված, լայն
2. ժայռ (բարձր, մտախոհ, ուղղաձիգ)
3. ծաղիկ (բուրավետ, դեղին, ժպտուն)
4. փողոց (ուրախ, ասֆալտապատ, լայն)
5. սենյակ (կահավորված, նորոգված, հյուրընկալ)
6. հուշարձան (քարե, նախշազարդ, հպարտ)
7. բերդ (կիսավեր, ալևոր, հինավուրց)
8. ցայտաղբյուր (գեղեցիկ, քանդակազարդ, զվարթ)
9. ամպ (ճերմակ, թավահոնք, անձրևաբեր)
10. գիրք (կաշեպատ, մաշված, իմաստուն)
2. Փակագծում տրված գոյականները համապատասխանեցրու նախադասությանը:
Ոչ մի քայլ չի կարողանում անել առանց (օգնություն-օգնության):
Մարզիկը հանդիսատեսների (համակրանք-համակրանքից) բացի գավաթն էլ շահեց:
Ռադիոընդունիչ և թթվածնի բալոններ կային (տակառ-տակառի) մեջ:
Բոլոր ծովերը կապվում են (օվկիանոսներ-օվկիանոսների) հետ:
Ըստ (օրինակ-օրինակի)՝ տասը նախադասություն գրեցի:
Պարզվում է, որ ձկներին դեպի (ցանց) են հրապուրում զանազան ձայներ:
3. Տրված գոյականները դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:
Անգղ, կեղտաջուր, աստղ, գետաձի, հեռագիր, ճակատամարտ:
Երկնքում մեկ-մեկ վառվեցին աստղերը, ամեն ինչ լռեց:
Հին զինվորը հիշում է բոլոր ճակատամարտերը, որոնց ինքը մասնակցել է:
Ցրիչը մեկ ժամում բոլոր հեռագրերը բաժանեց:
Միայն անգղեր էին սավառնում այդ բերդի վրա:
Հետո գետաձիերը դուրս եկան ջրից ու, լայն բացելով ահռելի երախները, խոնարհվեցին հանդիսատեսներին:
Կեղտաջրերը ամեն օր գետն են լցվում ու հոսում դեպի ծով:
1.Փոխիր տրված բառերի մուգ գրված տառերը և ստացիր նոր բառեր:
Գիրք-գիրկ-գիրգ, տանկ-տանձ, սանր-ծանր-մանր, մարագ-կարագ, նոր-չոր-փոր, բարդ-վարդ-մարդ-սարդ-դարդ։
2.Փակագծերում նշված բառերից ընտի՛ր ճիշտը և տեղադրի՛ր նախադասությամ մեջ:
Երեկոյան (բառաչում, մայում) էին մարգագետիններից տուն եկող կովերն ու հորթերը:
Գառնուկը հուսահատությունից (մայում, բառաչում էր):
Մի կատաղի քամի (ճռնչաց, շառաչեց) այնպիսի սաստկությամբ, որ հնօրյա ծառերն արմատից սկսեցին տատանվել:
Ծանր ու հին փայտյա դուռը (անընդհատ ճռնչում, շառաչում էր):
Գեղջուկի և երկրագործի համար սկսվել էր հողային աշխատանքների (եռուն, եռանդուն) շրջան:
Այդ (եռանդուն, եռուն) ծերուկը զարմացնում էր բոլորին:
Միայն սայլերին լծված (նժույգների, ձիերի) խրխնջյունն էր մերթընդմերթ ընդհատում լռությունը:
Արքայական (նժույգները, ձիերը) սպասում են իրենց հեծյալներին:
Քո պատմած դեպքը սովորական (հնարք, հնարանք) է, այլ, ոչ թե իրականություն:
Տղան տարբեր (հնարք, հնարանք) է գործածում աղջկա սիրտը շահելու համար:
3. Բառերն այնպես դասավորի՛ր, որ նախադասություն ստացվեն։
Մեղուն հյութ ծաղկից քաղում է։
Անձրևից սունկ դուրս եկավ հետո։
Երկու ճամփա գյուղացի էին գնում։
Կարմիր ընկավ ճանապարհ Գլխարկը։
Ես ծաղիկներ նվիրեցի գույնզգույն տատիկիս։
Մեղուն ծաղկից հյութ է քաղում։
Անձրևից հետո սունկ դուրս եկավ։
Երկու գյուղացի գնում էին ճամփա։
Կարմիր գլխարկը ճանապարհ ընկավ։
Ես գույնզգույն ծաղիկներ նվիրեցի տատիկիս։
«Սեբաստացիներ ընտանիքում»
Սովորողները ներկայացնում են իրենց ընտանիքի սեբաստացիներին` սովորող, աշխատող` հին և նոր, հարցազրույցներ վերցնում:
Հարցադրումներ`
Who is Mkhitar Sebastatsi?
Mkhitar Sebastatsi is a great Armenologist, linguist, founder of the Mekhitarist Order on the island of St. Ghazar, Catholic church figure, and patriot.
Why is our educational complex named after Mkhitar Sebastatsi?
Our educational complex is named after Mkhitar Sebastatsi, because it takes courage to unite our school and get a new educational institution, as Father Mkhitar did.
What should a Sebastatsi person be like?
A Sebastatsi person must be proactive, creative, hardworking, responsible, friendly, and adaptable.
Collecting arguments five reasons why to study at the educational complex.
The school opens big doors for future professionals, providing wide opportunities in various fields.
There is a friendly atmosphere here.
Here people learn to think critically.
Sebastatsi students become famous figures in the future, experts in their field.
The student can implement big projects and programs, which will be encouraged and thus inspire the student to move forward.
Վարժություն 1։ Գտնե՛լ, թե որ բառերի կազմության ժամանակ է կատարվել է ձայնավորի հնչյունափոխություն։
Միջնորդ, միություն, ոսկեգործ, կիսամյակ, թիավարել, վիպագիր, հիվանդասենյակ, գիրանալ, գիտնական, վիրահատել, վիճահարույց, գիսավոր, հիանալի, լիություն, զինապահեստ, սիրավեպ, դիմաքանդակ, կինոթատրոն։
Վարժություն 2։ Գտնե՛լ, թե որ բառերի կազմության ժամանակ է կատարվել ի ձայնավորի հնչյունափոխություն։
Ընձուղտ, հնամաշ, տնվոր, ջրհոր, ըղձական, ընկուզենի, ազնվություն, գնորդ, վեհապանծ, մտաբերել, լեռնագործ, դրվածք, լրագրեր, աղավնյակ, վիրակապ, քմային, գարեհաց, ճգնել, թրթիռ, գունագեղ, միջանկյալ, կարմրավուն, նշաձող, գրակալ, թխամորթ, կրաման, նմանատիպ, սրտակից:
Վարժություն 3։ Գտնե՛լ, թե որ բառերի կազմության ժամանակ է կատարվել ու ձայնավորի հնչյունափոխություն։
Սրածայր, բրդատու, կարմրախայտ, բվեճ, թմբեր, ըմպանակ, նշաձև, գնացուցակ, ջրամբար, նշանագրություն, տնական, գթալ, ժողովրդական, խճուղի, խմբակային, մրգահյութ, խնկարկել, տրտնջալ, ոսկեգույն, սրել, գրականություն, աշխարհագրական, լրաբեր, ցորենահատ, առվակ, մթնել, դյուրահալ, հնձել:
Վարժություն 4։ Գտնե՛լ, թե որ բառերի կազմության ժամանակ է կատարվել երկհնչյունի հնչյունափոխություն։
Բուժական, հրաչյա, աստղագետ, բուսաբան, գուրծունեություն, ձնագնդի, նվիրատվություն, ալրաղաց, անկյունաչափ, բնավեր, գունատ, ձկնաբուծարան, դռնակ, եղջերափող, միութենական, մանկական, սառցարան, մրցավազք, մատենագիր, բուրավետ, հրակայուն, մշակութային, տարեվերջ, արնանման, առօրեական, այգեպան, մթերային, զգուշություն: